De kunst van het vasthouden van dat heerlijke vakantiegevoel! Wat is dat vakantiegevoel precies en hoe zorg je dat het blijft? 

Na de vakantieperiode hoorde ik meerdere van mijn coachees hetzelfde zeggen toen ik vroeg hoe het met hen ging. Zowel tijdens de re-integratiegesprekken in spoor 2 als in de coaching bij stress en burn-out kreeg ik vaak reacties zoals: ‘het gaat beter, dit gevoel wil ik vasthouden’.

Vakantiegevoel vasthouden

Herkenbaar. Maar wat willen we dan eigenlijk vasthouden? In de coachgesprekken hebben we dat samen concreet gemaakt, want hier ligt een belangrijke sleutel van vitaal zijn. Het is het gevoel van uitgerust zijn, niet meer zo’n vol hoofd hebben, ontspannen en opgeladen zijn. Zowel lichamelijk, emotioneel en cognitief uitgerust zijn. ’s Morgens fit wakker worden omdat onze slaap ons doen heeft herstellen. Vitaal voelen, veerkracht ervaren, met plezier de dag beginnen. Om kunnen gaan met de normale tegenslagen. Helder kunnen denken, analyseren, plannen maken en uitvoeren, acties uitzetten, goed voor jezelf zorgen. Een goede balans tussen in-en ontspanningen.

Hersteltijd

Uit diverse studies komt naar voren dat voldoende herstellen tijdens en na het werk belangrijk is om gezondheidsklachten te voorkomen. Natuurlijk is een vakantie een periode van afstand nemen en herstellen. Maar hersteltijd gaat om meer dan alleen de tijd buiten werkuren, in het weekend en tijdens vakanties. Het gaat ook om pauzes tijdens de werkdag. Inspanning en werkstress met voldoende herstelmomenten kunnen mensen doorgaans goed volhouden. Maar als je jezelf weken of zelfs maandenlang niet de kans geeft om goed te herstellen bouw je onvermijdelijk steeds meer stress en spanning op. Dit is eigenlijk een vorm van roofbouw op je lichaam. Misschien kun je dat een tijd volhouden, maar uiteindelijk raakt je lichaam uitgeput. Dit soort gedrag kan leiden tot overspanning, burn-out en andere gezondheidsproblemen die door stress worden veroorzaakt.

Hoe zwaarder je werk is – of dat nu komt door tijdsdruk, intensieve concentratie of emotionele belasting – hoe belangrijker het is om regelmatig korte pauzes te nemen om even bij te komen.

Herstelmomenten tijdens het werk helpen om weer in balans te komen en ook om na het werk makkelijk te kunnen ontspannen en uit te rusten. Hoe doe je dat nu in een misschien wel overvolle werkdag?

Praktische tips voor herstel op het werk

• Neem een lunchpauze van minimaal 30 minuten; weg van je werkplek, bij voorkeur buiten of met een wandeling.
• Neem regelmatig minipauzes van 30 seconden om te checken hoe je erbij zit. Sta even op als je zit, beweeg even met je schouders/armen, haal een paar keer diep adem.
• Neem na elk uur tot anderhalve uur inspanning 10 minuten échte pauze: Dit betekent dat je je gedachten volledig losmaakt van je werk en het liefst ook even zonder schermen of telefoon. Om weer in balans te komen, heb je juist iets nodig dat het tegenovergestelde is van wat je deed.
• Neem afstand van het werk; door in je privétijd niet aan werk te denken of ermee bezig te zijn, geef je jezelf de kans om beter te herstellen en verbeter je de kwaliteit van je slaap. Een ritueel om af te schakelen kan hierbij helpen. Sluit je werkdag bewust af: zet je telefoon, werkmail en laptop uit, ruim je bureau op, en neem mentaal afscheid van je werk. Morgen is er weer een dag.
• Thuiswerken Bij thuiswerken kan het lastiger zijn om voldoende hersteltijd te nemen, omdat je hier volledig zelf verantwoordelijk voor bent. Je hebt geen collega's die je meenemen in het ritme of de structuur van de werkdag. Hoewel thuiswerken voordelen biedt, zoals minder reistijd en de mogelijkheid om werk en privé makkelijker af te wisselen, maakt het ook moeilijker om echt afstand te nemen van je werk. De grenzen tussen werk en privé vervagen, wat extra energie kan kosten. Baken in je agenda momenten van verschillende rollen, juist bij thuiswerken, goed af. Probeer je privéleven los te laten tijdens het werk en het werk achter je te laten als je thuis bent. Anders blijf je in je hoofd eigenlijk ‘dubbele diensten’ draaien.
• Luister naar ‘stress-signalen’ tijdens het werk; gun jezelf een pauze of leg de lat wat lager. Een valkuil is het luisteren naar stresssignalen uitstellen naar privétijd, zoals na een werkdag of in het weekend en de vakantie. Het is belangrijk om tijdens je werk hersteltijd in te plannen, zodat je niet je privétijd moet opofferen voor herstel.
• Kom in beweging zowel tijdens als na je werk. Veel banen bestaan uit vooral zitten, wat niet ideaal is voor je mentale en fysieke gezondheid. Probeer het zitten zo veel mogelijk te onderbreken of overweeg om af en toe staand te werken. Het is ook goed om elke dag minstens 30 minuten achter elkaar actief te zijn. Ritmische activiteiten zoals wandelen, fietsen of zwemmen helpen om de mentale stress van de dag los te laten en zorgen voor positieve gevoelens. Voor extra gezondheidsvoordelen en ziektepreventie wordt aangeraden om twee tot drie keer per week intensief te bewegen, zelfs als het maar tien minuten per keer is.

(Leidraad hersteltijd op het werk ISMA-NL, 2021)

Nu klinkt het misschien logisch dat juist de mensen die het meeste onder druk staan, het meest zouden profiteren dit soort herstelmaatregelen. Maar helaas blijkt uit onderzoek dat het juist moeilijker wordt om te herstellen naarmate je dat harder nodig hebt. Dit fenomeen staat bekend als de 'herstel-paradox' (Sonnentag, 2018). Hoe stressvoller een situatie is, hoe lastiger het wordt om er even afstand van te nemen, te ontspannen of iets anders te doen. In plaats daarvan kunnen we er juist meer over gaan piekeren, waardoor echt herstel steeds verder weg lijkt. Juist bij toenemende vermoeidheid val je in veel gevallen terug op de automatische piloot.

Bespreek met je leidinggevende jouw herstelbehoefte en geef aan hoe die je kan ondersteunen. Vind je het moeilijk om te achterhalen wat voor jou helpend is en hoe je jouw gedrag kunt veranderen zodat je meer energie overhoudt? Dan is coaching wat voor jou.

Wil je meer lezen over onze stress- en burn-out coaching? Op onze site vind je diverse artikelen over hoe je ook als werkgever je werknemer helpt bij burn-out of stressklachten. Met vragen kan je naast onze uitgebreide dossiers over stress- en burn-out coaching op onze website, natuurlijk ook terecht bij één van onze stress-en burn-outcoaches of onze bedrijfsmaatschappelijk werker.

Neem contact met ons op