Is een tweede spoortraject verplicht?

Als een werknemer langdurig ziek is, kom je als werkgever vanzelf op het punt waarop je je afvraagt: moet ik nu een tweede spoortraject starten, of niet? Het lijkt zo’n simpele vraag, maar in de praktijk roept het juist veel onzekerheid op. Wanneer is het écht verplicht? En wat gebeurt er als je te lang wacht – of het helemaal niet doet? 

Bij ADXpert begeleiden we dagelijks ondernemers en HR-professionals die met deze vragen worstelen. We kennen de praktijk én de regels. We weten hoe frustrerend het is als je je best doet, maar alsnog het risico loopt op sancties van het UWV. En we weten ook hoe je dit voorkomt. 

In dit artikel leggen we uit wanneer een tweede spoortraject verplicht is, welke afwegingen je moet maken en wat de (financiële) gevolgen zijn als je niet tijdig handelt. Je ontdekt hoe je als werkgever het tweede spoor verantwoord vormgeeft: juridisch onderbouwd én met aandacht voor de werknemer. 

Wat is een tweede spoortraject precies? 

Een tweede spoortraject is onderdeel van de re-integratieverplichtingen bij langdurig verzuim. Zodra duidelijk wordt dat terugkeer bij de eigen werkgever niet (meer) haalbaar is, moet je als werkgever kijken naar mogelijkheden bij een andere organisatie. Dat traject – het zogenaamde tweede spoor – is wettelijk geregeld in de Wet verbetering poortwachter. 

Het tweede spoor komt in beeld als terugkeer binnen je eigen organisatie (het eerste spoor) geen realistische optie meer is. In veel gevallen wordt hiervoor een re-integratiebureau ingeschakeld om de werknemer te begeleiden richting passend werk bij een andere werkgever. 

Wanneer ben je verplicht een tweede spoortraject op te starten? 

Een tweede spoortraject start je niet op ‘voor de zekerheid’. Er moet een reëel en medisch onderbouwd beeld zijn dat terugkeer binnen de eigen organisatie niet (meer) mogelijk is. Meestal ontstaat dit inzicht rond het eerste ziektejaar, na beoordeling door de bedrijfsarts en/of arbeidsdeskundige. 

Als werkgever ben je verplicht om het tweede spoor op te starten zodra blijkt dat re-integratie in het eerste spoor geen realistische optie meer is. Doe je dat niet – of te laat – dan kan het UWV bij de WIA-beoordeling oordelen dat je onvoldoende hebt gedaan aan re-integratie. 

Is het ook verplicht als er nog zicht is op re-integratie in het eerste spoor? 

Nee, zolang er een onderbouwd perspectief is op terugkeer binnen de eigen organisatie, hoef je geen tweede spoor op te starten. Sterker nog: het zomaar starten van zo’n traject kan onnodige druk opleveren voor de werknemer en het eerste spoor zelfs ondermijnen. 

Wat wél belangrijk is: leg goed vast waarom je op dat moment kiest voor het één of het ander. Het UWV kijkt bij de WIA-aanvraag of jouw keuzes logisch en goed onderbouwd zijn. Heb je geen goede onderbouwing? Dan loop je risico. 

Wat zijn de risico’s als je het tweede spoor niet (op tijd) opstart? 

Doe je als werkgever onvoldoende aan re-integratie – bijvoorbeeld door het tweede spoor te laat of helemaal niet op te starten – dan kan het UWV een loonsanctie opleggen. Je moet dan tot 12 maanden extra loon doorbetalen en je mag de werknemer in die periode niet ontslaan.

Maar daar blijft het niet bij. Denk ook aan de indirecte kosten: je betaalt mogelijk voor vervanging van de werknemer, intensieve verzuimbegeleiding én je loopt het risico op langdurige financiële gevolgen. Is de werknemer na 2 jaar ziekte niet herplaatst in ander werk en komt hij in de WIA terecht? Dan kan het UWV de uitkering (deels) op jou als ex-werkgever verhalen. De WGA-premie die je afdraagt kan daardoor tot wel tien jaar verhoogd blijven. 

Zo’n sanctie of premiecorrectie volgt meestal als je geen deugdelijke onderbouwing hebt waarom je het tweede spoor hebt overgeslagen of uitgesteld. Zorg dus dat je beslissingen altijd zijn afgestemd met de bedrijfsarts of arbeidsdeskundige, en leg alles goed vast in het re-integratiedossier. 

Hoe pak je het goed aan als werkgever? 

Een zorgvuldig opgezet tweede spoortraject is meer dan een vinkje in het re-integratieproces. Het is een belangrijk moment voor zowel werkgever als werknemer. Voor de werknemer betekent het vaak een nieuwe fase in een toch al belastend ziekteproces. Voor jou als werkgever draait het om het vinden van een duurzame oplossing, het beperken van risico’s én het behouden van vertrouwen – zowel juridisch als menselijk. 

Wie het tweede spoor serieus en doordacht aanpakt, laat zien dat hij zijn verantwoordelijkheid neemt. Niet alleen voorkom je discussies met het UWV of het risico op een loonsanctie, je toont ook dat je goed werkgeverschap serieus neemt. Je ondersteunt je werknemer bij het maken van een realistische, toekomstgerichte stap. 

Een mooi voorbeeld? Lees het succesverhaal van Bas – een medewerker die dankzij een goed begeleid tweede spoortraject weer werkplezier vond buiten zijn oude functie. 

Wil je als werkgever het tweede spoor op een goede manier aanpakken? Let dan op het volgende: 

• Schakel tijdig een arbeidsdeskundige in om de re-integratiemogelijkheden objectief te laten beoordelen. 

• Laat de bedrijfsarts helder en concreet formuleren of en waarom terugkeer binnen eigen werk realistisch is. 

• Werk samen met een ervaren re-integratiepartner die het traject begeleidt van intake tot resultaat. 

• Zorg dat alle keuzes en stappen in het dossier goed zijn onderbouwd en afgestemd met de juiste professionals. 

Zo voorkom je misverstanden en bouw je aan vertrouwen – bij je werknemer én bij het UWV. 

Zorg dat je het tweede spoor serieus én zorgvuldig inzet 

Een tweede spoortraject is geen formaliteit. Het is een serieuze stap binnen een gevoelig proces – met grote impact op zowel de werknemer als de organisatie. In dit artikel heb je gelezen wanneer je verplicht bent het traject op te starten, wat de gevolgen kunnen zijn van uitstel of nalatigheid, en hoe je het proces zorgvuldig aanpakt. 

Werkgevers die het tweede spoor niet op tijd of niet zorgvuldig inzetten, lopen risico op een loonsanctie en langdurige financiële gevolgen, zoals een verhoogde WGA-premie. Maar wie op tijd handelt en zijn keuzes goed onderbouwt, beschermt niet alleen zijn eigen organisatie, maar helpt ook zijn werknemer verder. 

Bij ADXpert staan we werkgevers al jarenlang bij in complexe verzuimdossiers. Onze coaches begeleiden tweede spoortrajecten van begin tot eind: mensgericht, zorgvuldig en altijd volgens de regels. We denken met je mee, kijken vooruit en zorgen dat je dossier klopt. Daarbij ontvang je als werkgever heldere maandelijkse rapportages, zodat je altijd inzicht hebt in de voortgang en aan alle eisen van het UWV voldoet. 

Wil je zeker weten dat je geen risico loopt in jouw situatie? Neem gerust contact met ons op. We helpen je graag verder.