Volgens het CBS ervaarde in 2021 zo'n 36 procent van de vrouwen in de overgang dat zij minder goed functioneren op het werk. Dit kan komen door uiteenlopende klachten waaronder pijn, vermoeidheid of concentratieproblemen. Deze klachten kunnen een lage productiviteit ten gevolge hebben of resulteren in minder werkplezier. Het kan echter ook voorkomen dat niet bekend is dat het gaat om overgangsklachten. De klachten kunnen dan op een burn-out lijken en zelfs tot uitval van een werknemer leiden. Daarom is het van belang om als werkgever én werknemer alert te zijn op klachten binnen de betreffende leeftijdscategorie.

Wat is de overgang?

Vrouwen tussen de 40 en 60 jaar kunnen allerlei klachten ervaren die te maken hebben met de overgang. Om deze te begrijpen, is het belangrijk te weten hoe de overgang in elkaar zit. De volledige overgang bestaat uit drie fases. De perimenopauze, of premenopauze, begint ongeveer vanaf een jaar of 40 en hierbij vindt vaak een verandering in de cyclus plaats. De menstruatie kan lichter, zwaarder of onregelmatiger worden. Dan vindt de menopauze plaats. Dit is laatste dag van de menstruatie en gemiddeld gebeurt dit op 51-jarige leeftijd. Tot slot begint dan de postmenopauze. In deze periode worden er minder hormonen aangemaakt, waardoor lichaam en geest uit balans kunnen raken.

De klachten die zich in deze fases kunnen voordoen zijn zeer uiteenlopend en kunnen zich uitstrekken over een lange periode. Typische klachten zijn: opvliegers, nachtzweten, veranderende menstruatie en urogenitale problemen. Daarnaast bestaan er ook atypische overgangsklachten die kunnen bestaan uit: bloedarmoede, onzekerheid/libidoverlies, gewrichts- en/of spierpijn, geheugen-/concentratieproblemen, gewichtstoename, huilbuien, angst- en paniekaanvallen, migraine en meer. De atypische klachten kunnen uiteraard ook andere oorzaken hebben en moeten daarom niet direct uitsluitend worden geschaard onder overgangsklachten.

Klachten aanpakken

Hoewel de lijst met klachten lang lijkt, zijn er veel opties om de klachten te minimaliseren. Dit wordt met name bereikt door een gezonde en gebalanceerde leefstijl te hanteren. Hierbij kan worden gedacht aan het drinken van minder alcohol, het vermijden van stress, voldoende slaap en een dieet dat bestaat uit bijvoorbeeld goede vetten en veel ijzer. Ook spelen sport en beweging hierin een belangrijke rol. Met name krachttraining kan helpen met de onbalans van de hormonen. Wanneer opvliegers ontstaan, kunnen warme dranken en koolzuurhoudende dranken het best worden vermeden.

Ook op de werkvloer kunnen in overleg met de werkgever stappen worden gezet om klachten zo min mogelijk invloed te laten hebben op het werk. Om regelmogelijkheden een kans te geven, is de eerste stap hierin natuurlijk het kenbaar maken van klachten bij de werkgever. De mogelijkheid om later met de werkdag te beginnen, kan ook zeker voor verlichting van werkdruk zorgen. Een dagelijkse lunchwandeling kan een rustmoment creëren in een drukke werkdag. Zo zijn er nog andere mogelijkheden om werkdruk en –stress te verlagen. Naast werkdruk kan een vol sociaal leven ook bijdragen aan klachten. Ook hierbij is het belangrijk om te zoeken naar momenten voor jezelf.

Begeleiding op de werkvloer en daarbuiten

Als de klachten toch van invloed blijven op de werkzaamheden, kan ervoor gekozen worden voor een doorverwijzing naar een overgangsconsulent. Een overgangsconsulent kan passende adviezen geven en bij heftige klachten hormoontherapie inzetten. Hormoontherapie wordt ingezet door middel van een spray of pleister en bevat een lage dosering hormonen, waardoor dit weinig risico's met zich meebrengt. Ter vergelijking, één anticonceptiepil bevat ongeveer een jaar aan hormoontherapie. De therapie kan worden vergoed door een aanvullende verzekering. Informatie over overgangsconsulenten is te vinden bij vereniging verpleegkundig overgangsconsulten (VVOC).

Kortom, overgangsklachten zijn belangrijk om te (h)erkennen er zijn veel mogelijkheden om deze te verminderen. Het is belangrijk voor een casemanager om alert te zijn wanneer een werknemer binnen de genoemde doelgroep uitvalt als gevolg van ziekte. Dan kan snel geschakeld worden met werknemer en bedrijfsarts en doorverwezen worden naar professionals. Door middel van voorlichtingen, intervisie en het delen van informatie zorgen we met elkaar voor een ondersteunende en open cultuur ten aanzien van de overgang en blijven we alert.